Kindermishandeling

Als een kind ingrijpende, traumatische gebeurtenissen meemaakt, zien we dat hun vertrouwen in de buitenwereld aangetast wordt. Ze zijn vaak bang en voelen zich onveilig. Ze kunnen weer afhankelijker worden en terugvallen in ‘jonger’ gedrag, zoals niet meer alleen durven zijn, bang in het donker en bedplassen. Vaak is ook hun vertrouwen in zichzelf aangetast. De buitenwereld heeft hen iets ergs aangedaan en zelf hebben ze zich er geen raad mee geweten. Ze kunnen hierdoor onrustiger zijn, maar zich ook schuldig voelen en zich schamen.

Ook is soms hun vertrouwen in de ouders aangetast. Vooral jonge kinderen hebben het idee dat hun ouders machtig zijn en hen tegen alles kunnen beschermen. Het is mogelijk dat u zelf ook nog schuldgevoelens hebt. Uw kind zal weer wat vertrouwen moeten krijgen in zijn of haar directe omgeving en in zichzelf.

Regels en regelmaat
U kunt het wereldje van uw kind weer een beetje veilig maken door goed te letten op duidelijke opvoedingsregels, gewoontes en regelmaat. Mogelijk komt u in de verleiding om uw kind te ontzien omdat het zoiets ergs heeft meegemaakt. U kunt dan beter extra aandacht geven door bijvoorbeeld eens vaker iets samen te doen, maar juist niet toegeeflijker zijn in de opvoeding. Vaste en duidelijke regels en regelmaat heeft uw kind juist in deze tijd nodig.

Het vertrouwen herstellen
Wel kan het nodig zijn dat u een stapje terug doet. Dat u uw kind bijvoorbeeld weer een tijdje naar school brengt omdat het niet alleen durft, of dat het een nachtlampje aan mag hebben omdat het bang in het donker is. Misschien moet u ook accepteren dat uw kind weer een tijdje in bed plast.

Het is belangrijk dat u uw kind het gevoel probeert te geven dat u er voor hem of haar bent en dat u beschikbaar bent. Dat vraagt meer van u, maar het kan uw kind helpen om weer wat vertrouwen te krijgen.

Complimentjes en bedankjes voor de dingen die uw kind goed doet, ook al zijn ze klein en onnozel, kunnen uw kind helpen weer vertrouwen in zichzelf te krijgen.

Uiten gevoelens
De ingrijpende ervaringen die uw kind heeft meegemaakt kunnen bij hem of haar allerlei gevoelens oproepen. Ze kunnen bang zijn, boos of machteloos, maar ook kunnen ze zich schamen of zich schuldig voelen. Ze kunnen boos worden op de daders maar ook op u als ouders. Dat laatste lijkt misschien onredelijk, maar u kunt het ook positief zien. Blijkbaar voelen ze zich bij u zo veilig dat ze bij u hun boosheid durven laten zien.

U zult er rekening mee moeten houden dat de kinderen op onverwachte momenten met onverwachte gevoelens kunnen reageren. Niet elk kind laat zijn of haar gevoelens echter altijd zo duidelijk zien. Sommige kinderen trekken zich terug. Anderen reageren vooral met moeilijk en onrustig gedrag.

Het is belangrijk dat u er voor uw kind bent en dat u uw kind de gelegenheid geeft om zijn of haar gevoelens te tonen en om te praten.

Het is veel belangrijker dat uw kind zijn of haar gevoelens kan uiten dan dat het precies vertelt wat het allemaal heeft meegemaakt. Het uiten van gevoelens moet wel veilig kunnen gebeuren voor uw kind zelf en voor anderen. Als uw kind boos is, mag hij of zij bijvoorbeeld wel schreeuwen, op een kussen slaan of tegen een muur schoppen, maar niet zichzelf of anderen beschadigen.

Kinderen hebben verschillende manieren om datgene wat hen overkomen is te verwerken en om weer een beetje baas te worden over zichzelf. Hun gevoelens uiten en erover praten zijn zulke manieren. Maar ook nare dromen, hoe vervelend die ook kunnen zijn, horen erbij. In hun dromen kunnen kinderen de ingrijpende gebeurtenissen weer opnieuw beleven, maar in dromen kunnen ze er ook de baas over worden door de gebeurtenissen een andere afloop te geven.

Kinderen kunnen ook in hun spel en in tekeningen hun ervaringen laten zien.

Herhalen/kopiëren misbruik
Ook moet u er rekening mee houden dat de kinderen datgene wat hen is overkomen kunnen gaan herhalen door het bij zichzelf of bij andere kinderen te doen. Deze herhalingen kunnen hen een gevoel van macht geven, van de baas zijn in plaats van slachtoffer. Praten, dromen, tekenen en spel kunnen goede manieren zijn om de ingrijpende ervaringen te verwerken. Het herhalen van het misbruik en de mishandeling maakt henzelf of andere kinderen echter weer tot slachtoffer.

U en anderen in de omgeving zullen erop moeten letten dat de kinderen de mishandeling niet gaan herhalen. Als het wel gebeurt, zal direct ingegrepen moeten worden om dit te voorkomen.

Praten over wat er is gebeurd
Het is belangrijk dat uw kind de gelegenheid krijgt om zijn of haar gevoelens te uiten en om zijn of haar verhaal te kunnen vertellen. Kinderen gaan er echter bijna nooit speciaal voor zitten om te praten, zoals volwassenen dat doen. Kinderen praten gemakkelijker als ze iets aan het doen zijn, bijvoorbeeld als je samen aan tafel zit te knutselen of als je even langer boven blijft bij het naar bed brengen. Op die manier kunt u uw kind de gelegenheid bieden.

Praten is echter niet het belangrijkste. Dring wat dat betreft niet aan. Uw kind mag zelf bepalen wat hij of zij vertelt en wanneer het dat doet. Als uw kind ’s nachts wakker schrikt, is het belangrijk dat u laat merken dat u er voor uw kind bent en dat u hem of haar geruststelt. Ga ’s nachts niet uitgebreid praten over wat uw kind heeft gedroomd. Stel hem of haar gerust, dat het veilig in bed ligt en dat er nu niets kan gebeuren. De nachtrust van uw kind en van uzelf zijn ook belangrijk.

Moeilijk of lastig gedrag
Kinderen kunnen ook met allerlei moeilijk of lastig gedrag op hun ingrijpende ervaringen reageren, zoals grof taalgebruik, steeds uit bed komen, bedplassen en dergelijke.

Sommige dingen, vooral die waar uw kind zelf minder aan kan doen (zoals bedplassen), zult u tijdelijk moeten accepteren. Andere gedragingen vragen echter om een actievere aanpak. Verschillende manieren zijn dan mogelijk:

Soms vraagt het kind om duidelijkheid en moet u duidelijke regels stellen
Als u het idee hebt dat uw kind er ook negatieve aandacht mee ‘vraagt’, kan negeren helpen
Soms helpt het om er rustig over te praten
Maak er in ieder geval geen machtsstrijd van, soms werkt een humoristische aanpak dan beter
Voor alles, maar zeker ook voor dit laatste geldt bij aanhoudende problemen: raadpleeg uw eigen hulpverlener.

Kinderboeken over seksueel misbruik

Katrin Meier / Annette Bley
Knuffel heeft zorgen
Een prentenboek over seksueel misbruik.
Uitg.: C. de Vries-Brouwers ISBN 9061749875

Virginie Dumont
Ik ben bang voor die meneer
Een boek voor kinderen om te leren angsten onder woorden te brengen en voor ouders om te leren luisteren, begrijpen en de juiste vragen te stellen.
Uitg.: Van Buuren uitgeverij, Weert ISBN 9056950460

Serie therapeutische verhalen van Martine Delfos:
Blijf van me af!
Over seksueel misbruik bij jongens
ISBN 9063861141
Blijf van me af!
Over seksueel misbruik bij meisjes
ISBN 9063861133
Het is niet leuk!
Over kinderen die andere kinderen seksueel misbruiken
Uitg.: Harlekijn Uitgeverij ISBN 906386115